Từ lâu, co giật mí mắt liên tục thường được dân gian xem là điềm báo tâm linh về sự việc sắp xảy ra (may mắn hoặc điềm xui). Thực tế, đây là hiện tượng co thắt không tự chủ của cơ vòng mi mắt, gây ra cảm giác giật nhẹ hoặc run ở mí mắt trên hoặc mí mắt dưới. Mặc dù giật mí mắt thường không gây đau đớn và tự biến mất sau vài giây hoặc vài ngày. Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm nó có thể là cảnh báo của các vấn đề thần kinh, dù là mắt trái giật hay mắt phải giật thì đều có nguyên nhân y học.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân gây giật mắt phổ biến nhất, nhận biết các triệu chứng cần lưu ý và áp dụng những phương pháp điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe đôi mắt.
Co giật mí mắt là hiện tượng gì?
Co giật mí mắt (thuật ngữ y học Myokymia) là hiện tượng co thắt không tự chủ, lặp đi lặp lại của cơ vòng mi mắt (một trong 43 cơ điều khiển các chuyển động của mắt và vùng xung quanh). Mỗi cơn co giật thường kéo dài từ vài giây đến 2-3 phút và có thể tái diễn nhiều lần trong ngày hoặc trong vài ngày liên tiếp.
Có 3 loại co giật mí mắt phổ biến gồm:
- Co giật mí mắt nhẹ: Chiếm đa số các trường hợp, không gây đau và thường tự khỏi.
- Co giật mí mắt lành tính: Không phổ biến, giật mạnh và ảnh hưởng cả 2 mắt.
- Co thắt nửa mặt: Hiếm gặp, co giật lây lan từ mí mắt ra các cơ khuôn mặt. Cần đi khám bác sĩ.
Co giật mí mắt là một hoạt động co thắt lặp đi lặp lại, không tự chủ của cơ mí mắt.
Nguyên nhân khiến mí mắt bị co giật
Dưới đây là 7 nguyên nhân phổ biến nhất gây co giật mí mắt, được sắp xếp theo thứ tự phổ biến. Hiểu rõ nguyên nhân không chỉ giúp bạn xác định chính xác tình trạng của mình mà còn biết cách xử trí đúng đắn và hiệu quả nhất.
- Stress và căng thẳng tâm lý: Khi cơ thể căng thẳng sẽ tiết ra hormone cortisol, kích thích hệ thần kinh giao cảm và gây co thắt không kiểm soát ở các cơ nhỏ (đặt biệt là cơ mí mắt).
- Thiếu ngủ thường xuyên: Khi không được ngủ đủ giấc, hệ thần kinh trở nên nhạy cảm dẫn đến co thắt mí mắt.
- Nhìn màn hình quá nhiều: Tập trung cao độ nhìn màn hình trong thời gian dài khiến cơ mắt mỏi và căng thẳng, gây co giật mí. Đây là một triệu chứng phổ biến của hội chứng thị giác màn hình nếu kéo dài.
- Thiếu dinh dưỡng: Sự thiếu hụt khoáng chất và vitamin quan trọng như magiê và vitamin b12 có thể gây co thắt không kiểm soát và mắt giật liên tục.
- Caffeine và rượu: Đây là những chất kích thích mạnh thần kinh gây tình trạng co giật mí.
- Dị ứng mắt: Các triệu chứng như ngứa mắt, chảy nước mắt và mí mắt bị sưng đỏ, khiến bạn vô thức dụi mắt dẫn đến co thắt cơ mí.
- Các bệnh lý y khoa: Viêm bờ mi, khô mắt, viêm kết mạc hoặc các bệnh thần kinh hiếm gặp hơn (như co thắt cơ nửa mặt, liệt dây thần kinh mặt, đa xơ cứng, Parkinson) gây giật mí, thường kèm theo mắt bị đỏ do kích ứng.
Co giật mí mắt lành tính thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam giới. Tình trạng này thường sẽ diễn biến nặng hơn theo thời gian và thậm chí có thể làm giảm thị lực, tăng nhạy cảm với ánh sáng và co giật cơ mặt.
Căng thẳng quá mức có thể dẫn đến co giật mí mắt.
Triệu chứng của co giật mí mắt
Giật mắt được chia làm hai loại chính: lành tính (phổ biến) và cảnh báo (hiếm gặp nhưng cần can thiệp y tế) dựa trên cường độ và mức độ ảnh hưởng của cơn co thắt.
4 Triệu chứng thường gặp co giật mí mắt lành tính:
- Giật nhẹ, không đau
- Kéo dài vài giây đến vài phút
- Xuất hiện không thường xuyên
- Tự khỏi sau vài ngày/tuần
6 Triệu chứng giật mí nguy hiểm cần đi gặp bác sĩ:
- Giật mí kéo dài trên 1 tuần
- Mí mắt khép lại hoàn toàn
- Giật lan sang các phần khác của mặt
- Đỏ mắt, sưng hoặc chảy nước mắt
- Nhức mắt hoặc đau rát dữ dội
- Mí mắt chảy xệ
Biến chứng của co giật mí mắt
Tuy rất hiếm gặp, nhưng co giật mí mắt liên tục trong thời gian dài và không có dấu hiệu ngừng, rất có thể là triệu chứng của những rối loạn nghiêm trọng về thần kinh hoặc não. Khi mắt giật là hậu quả của những tình trạng này, thì sẽ đi kèm với các triệu chứng khác. Rối loạn não và thần kinh có thể khiến mí mắt co giật bao gồm:
- Liệt dây thần kinh mặt;
- Loạn trương lực cơ, gây co thắt cơ không tự chủ và ảnh hưởng đến một phần cơ thể bị xoay hoặc biến dạng;
- Loạn trương lực cơ cổ, khiến cổ co giật bất ngờ và khiến đầu quay ở vị trí khiến bạn khó chịu;
- Đa xơ cứng, một bệnh của hệ thần kinh trung ương gây ra các vấn đề về nhận thức và vận động, cũng như mệt mỏi;
- Bệnh Parkinson, gây run các chi, cứng cơ, gặp các vấn đề về thăng bằng và ngôn ngữ;
- Hội chứng Tourette.
- Giác mạc trầy xước không được chẩn đoán cũng có thể gây ra tình trạng co giật mí mắt mãn tính.
Giác mạc trầy xước không được chẩn đoán cũng có thể gây ra tình trạng co giật mí mắt mãn tính. Nếu bạn nghĩ rằng mình bị chấn thương mí mắt, hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức. Vết xước giác mạc có thể gây ra tổn thương về mắt vĩnh viễn.
Co giật mí mắt có thể là triệu chứng của những rối loạn nghiêm trọng về thần kinh.
Điều trị tình trạng co giật mí
Đa số các tình trạng co giật mí mắt sẽ biến mất mà không cần điều trị. Nếu tình trạng này không tự biến mất, bạn có thể cố gắng loại trừ hoặc làm giảm 8 nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng này:.
Để lại thông tin để được tư vấn miễn phí và hưởng các ưu đãi
- Uống ít caffein hơn.
- Ngủ đủ giấc.
- Giúp mắt có thời gian nghỉ ngơi sau làm việc với máy tính trong thời gian dài.
- Giữ bề mặt và niêm mạc mắt luôn ẩm bằng các loại nước mắt nhân tạo không cần kê đơn hoặc thuốc nhỏ mắt.
- Chườm ấm lên mắt khi bị co giật mí mắt.
- Vật lý trị liệu (massage cho mắt, châm cứu,…)
- Tiêm Botulinum Toxin hoặc dùng thuốc (cho trường hợp trung bình – nặng).
- Với các trường hợp nặng hơn thì phải phẫu thuật cắt mí.
Ngủ đủ giấc làm giảm căng thẳng thần kinh giúp phòng ngừa co giật mí mắt.
Tìm hiểu thêm: Dấu hiệu của cận thị nhẹ
Phòng ngừa tình trạng co giật mí
Nếu bạn thường xuyên bị giật mí mắt, hãy ghi chép lại thời gian và những triệu chứng đi kèm mỗi lần xảy ra. Ghi lại lượng caffein, thuốc lá và rượu, cũng như mức độ căng thăng và mức độ ngủ của bạn trong khoảng thời gian các cơn co giật mí mắt xảy ra.
Để giảm các cơn co giật và sức căng của mí mắt, bạn nên cố gắng ngủ sớm hơn từ 30 phút đến 1 tiếng mỗi ngày, đặc biệt nếu bạn nhận thấy tình trạng co giật tăng lên khi ngủ không đủ giấc
Bia rượu cũng ảnh hưởng đến tần suất co giật mí mắt.
Các câu hỏi thường gặp về giật mí
Giật mí có phải do có khối u?
Không, khối u không phải là nguyên nhân gây mắt giật. Tuy nhiên, việc mắt có khối u sẽ khiến mắt giật liên tục và gây cảm giác đau nhức. Cần gặp bác sĩ để được khám khẩn cấp.
Co giật mí mắt kéo dài bao lâu thì nên đi khám?
Nếu giật mắt kéo dài hơn 2 tuần hoặc có dấu hiệu bất thường như co giật lan rộng, ảnh hưởng đến thị lực hoặc kèm theo triệu chứng thần kinh khác, bạn nên đi khám để được bác sĩ kiểm tra và tư vấn điều trị phù hợp.
Giật mắt có phải là dấu hiệu của bệnh Parkinson hay Tourette không?
Co giật mí mắt đơn thuần thường là tình trạng lành tính, không liên quan đến các bệnh thần kinh nghiêm trọng. Co giật mí mắt khác biệt với bệnh Parkinson ở chỗ: co giật mí mắt chỉ đơn thuần, cục bộ, không kèm triệu chứng khác, trong khi Parkinson có run ở các bộ phận khác, cứng cơ, chậm chạp. Co giật mí mắt thông thường là hiện tượng không tự chủ, không thể kiểm soát, còn Tourette có thể ức chế tạm thời và có cảm giác báo trước.
Giật mắt có thể lây lan từ mắt này sang mắt kia không?
Theo định nghĩa từ nghiên cứu, co giật mí mắt “thường một bên và khu trú ở mí dưới”. Cơ chế co giật liên quan đến cơ vòng mắt, thường có tính chất cục bộ. Trong cùng một mắt, có thể xuất hiện hiện tượng lan rộng từ mí dưới lên mí trên. Tuy nhiên, việc lan sang mắt còn lại rất hiếm gặp, nếu có, cần loại trừ các nguyên nhân thần kinh khác.
Làm thế nào để phân biệt giữa giật mí mắt thông thường và co thắt mí mắt?
Co giật mí mắt là hiện tượng run nhẹ cục bộ một bên, thường không ảnh hưởng sinh hoạt và có thể cải thiện bằng cách nghỉ ngơi, giảm thời gian sử dụng màn hình. Trong khi đó, co thắt mí mắt là co thắt mạnh ảnh hưởng toàn bộ mí hai bên, có thể gây mù tạm thời và cần điều trị bằng tiêm độc tố botulinum theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Co giật mí mắt có rất nhiều nguyên nhân. Hiệu quả điều trị và triển vọng điều trị sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng người. Các nghiên cứu đang được tiến hành để xem xét xem co giật mí mắt có liên quan đến di truyền hay không. Co giật liên quan đến căng thẳng, thiếu ngủ hoặc các yếu tố lối sống khác sẽ có triển vọng điều trị tốt nhất. Nếu một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn là nguyên nhân khiến mí mắt bạn co giật, thì điều trị vấn đề đó sẽ là cách tốt nhất để làm giảm tình trạng co giật.
Ngoài những thông tin về co giật mí mắt trên, quý bệnh nhân có thể tham khảo thêm về các vấn đề liên quan đến các bệnh lý về mắt khác. Những thông tin này sẽ cung cấp thêm kiến thức cần thiết và giúp quý bệnh nhân có một đôi mắt khỏe mạnh.
Đọc thêm:
- Lẹo mắt nguyên nhân do đâu và cách điều trị
- Nhược thị là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
- Sụp mí mắt: Nguyên nhân, phân loại và cách điều trị
Bs.Đỗ Minh Lâm
