Lẹo mắt là tình trạng viêm nhiễm cấp tính của tuyến dầu ở mi mắt, thường gây đau, sưng và khó chịu cho người bệnh. Đây là bệnh lý nhãn khoa phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và thường do vi khuẩn Staphylococcus aureus gây ra. Nếu không được điều trị kịp thời hoặc tình trạng viêm kéo dài, lẹo mắt có thể tiến triển thành chắp (chalazion) — một dạng viêm mạn tính và dai dẳng hơn, gây cộm, sưng không đau và có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
Hiện nay có 8 phương pháp điều trị lẹo mắt bao gồm chườm ấm, vệ sinh mi mắt, massage nhẹ nhàng, sử dụng thuốc kháng sinh tại chỗ và toàn thân, tiêm corticosteroid, cũng như phẫu thuật rạch dẫn lưu khi cần thiết. Để có chẩn đoán chính xác và điều trị phù hợp, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa mắt. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các phương pháp điều trị và các lưu ý quan trọng khi chăm sóc lẹo mắt.
Tìm hiểu 8 phương pháp điều trị lẹo mắt hiệu quả.
8 Cách chữa lẹo mắt hiệu quả
Dưới đây là các phương pháp điều trị lẹo mắt, được áp dụng theo từng mức độ từ nhẹ đến nặng, giúp bệnh nhân có cái nhìn tổng quan về quá trình điều trị.
1. Chườm ấm
Chườm ấm là phương pháp điều trị hàng đầu và hiệu quả nhất cho lẹo mắt giai đoạn đầu (lẹo cấp tính). Áp dụng khăn ấm lên mi mắt bị lẹo trong 10-15 phút mỗi lần, thực hiện 3-4 lần mỗi ngày để thúc đẩy quá trình dẫn lưu tự nhiên và giảm viêm. Sử dụng khăn sạch, nước ấm vừa phải (khoảng 40-45°C) để tránh bỏng da mỏng vùng mi mắt.
Đảm bảo khăn luôn duy trì nhiệt độ ấm bằng cách thay nước nóng thường xuyên trong suốt quá trình chườm. Nhiệt độ ấm giúp làm mềm chất tiết trong tuyến bị tắc, tăng cường lưu thông máu và hỗ trợ quá trình tiêu viêm tự nhiên. Phương pháp này có tỷ lệ thành công cao, đặc biệt hiệu quả cho giai đoạn đầu của lẹo mắt khi chưa hình thành áp xe.
Chườm ấm là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho lẹo mắt giai đoạn đầu.
2. Vệ sinh mi mắt bằng nước muối sinh lý
Làm sạch mi mắt bằng dung dịch nước muối sinh lý 0.9% hoặc sử dụng dung dịch nước ấm pha loãng với dầu gội em bé không cay mắt theo tỷ lệ khuyến cáo. Lau nhẹ nhàng để loại bỏ chất tiết, vảy khô và vi khuẩn tích tụ xung quanh vùng lẹo mắt và bờ mi.
Thực hiện vệ sinh 2-3 lần mỗi ngày để ngăn ngừa nhiễm khuẩn thứ phát và tạo môi trường sạch sẽ cho quá trình lành bệnh. Sử dụng khăn sạch riêng biệt cho mỗi lần vệ sinh, không dùng chung với mắt lành để tránh lây nhiễm chéo. Vệ sinh đúng cách giúp loại bỏ các yếu tố gây kích ứng và hỗ trợ hiệu quả của các phương pháp điều trị khác.
Làm sạch mi mắt bằng dung dịch nước muối sinh lý 0.9% theo tỷ lệ khuyến cáo.
3. Massage nhẹ nhàng vùng mi mắt
Thực hiện massage nhẹ nhàng sau khi chườm ấm để hỗ trợ quá trình dẫn lưu và mở thông tuyến bã nhờn bị tắc nghẽn. Dùng ngón tay sạch massage theo hướng từ trong ra ngoài với áp lực nhẹ nhàng để tránh làm tổn thương da mỏng vùng mí mắt.
Massage giúp ép chất tiết ra khỏi tuyến bị tắc và cải thiện lưu thông dịch trong hệ thống tuyến Meibomian. Không massage mạnh hoặc khi có dấu hiệu viêm nhiễm nặng, sưng đỏ lan rộng vì có thể làm tăng viêm và đẩy nhiễm trùng vào sâu hơn. Kỹ thuật massage đúng cách có thể giúp rút ngắn thời gian điều trị và ngăn ngừa tái phát.
Thực hiện massage nhẹ nhàng để hỗ trợ quá trình dẫn lưu và mở thông tuyến bã nhờn bị tắc nghẽn.
4. Thuốc nhỏ mắt kháng sinh
Thuốc nhỏ mắt Erythromycin được chỉ định cho trường hợp lẹo mắt có dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc nguy cơ nhiễm khuẩn thứ phát. Sử dụng theo đơn bác sĩ chuyên khoa, thường 2-4 lần mỗi ngày trong thời gian 7-10 ngày.
Hiệu quả của thuốc nhỏ mắt kháng sinh trong điều trị lẹo mắt đơn thuần còn hạn chế, chủ yếu được sử dụng để phòng ngừa nhiễm khuẩn thứ phát thay vì là phương pháp điều trị chính. Cần tránh lạm dụng hoặc tự ý sử dụng kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ, vì có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc và làm giảm hiệu quả điều trị lâu dài. Việc tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng theo hướng dẫn chuyên khoa là cần thiết để đạt hiệu quả tối ưu.
Thuốc nhỏ mắt Erythromycin được chỉ định khi lẹo mắt có dấu hiệu nhiễm khuẩn.
5. Thuốc mỡ mắt kháng sinh
Erythromycin 0.5% là lựa chọn hàng đầu cho điều trị tại chỗ, trong khi Bacitracin cũng thể hiện hiệu quả tốt trong điều trị lẹo mắt. Bôi mỏng thuốc mỡ lên vùng mi mắt bị ảnh hưởng 2-4 lần mỗi ngày theo chỉ định của bác sĩ.
Sử dụng trong thời gian 7-10 ngày hoặc theo chỉ định cụ thể của bác sĩ chuyên khoa mắt. Thuốc mỡ có ưu điểm duy trì tiếp xúc lâu với tổn thương, giúp ngăn ngừa tái phát và kiểm soát nhiễm khuẩn hiệu quả hơn so với thuốc nhỏ mắt. Cần rửa tay sạch sẽ trước khi bôi thuốc và tránh để đầu tuýp thuốc tiếp xúc với mắt để ngăn ngừa ô nhiễm.
Erythromycin 0.5% là lựa chọn hàng đầu cho điều trị tại chỗ.
6. Thuốc uống kháng sinh
Amoxicillin-clavulanate liều 500-875mg uống 2 lần mỗi ngày được chỉ định cho trường hợp viêm quanh ổ mắt hoặc nhiễm trùng lan rộng. Doxycycline 100mg uống 1-2 lần mỗi ngày đặc biệt hiệu quả cho trường hợp viêm tuyến Meibomian kết hợp với rosacea.
Kháng sinh toàn thân chỉ được chỉ định khi có viêm quanh ổ mắt, nhiễm trùng lan rộng hoặc các yếu tố nguy cơ như tiểu đường. Thời gian điều trị thường kéo dài 7-10 ngày và cần có đơn bác sĩ cùng theo dõi chặt chẽ tác dụng phụ. Không tự ý sử dụng kháng sinh toàn thân vì có thể gây kháng thuốc và các tác dụng phụ nghiêm trọng.
Doxycycline 100mg uống 1-2 lần mỗi ngày phù hợp cho trường hợp viêm tuyến Meibomian.
7. Tiêm corticosteroid
Triamcinolone acetonide liều 0.05-0.2ml (nồng độ 10-40mg/ml) được tiêm trực tiếp vào tổn thương cho các trường hợp chắp hoặc lẹo mắt mãn tính không đáp ứng với điều trị bảo tồn. Tỷ lệ thành công của phương pháp này đạt khoảng 77% với tỷ lệ tái phát thấp.
Để lại thông tin để được tư vấn miễn phí và hưởng các ưu đãi
Thủ thuật này phải được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa mắt có kinh nghiệm trong môi trường vô khuẩn. Có thể kết hợp với rạch dẫn lưu nếu cần thiết để đạt hiệu quả điều trị tối ưu. Corticosteroid giúp giảm viêm mạnh và có thể làm tiêu tan hoàn toàn tổn thương mà không cần phẫu thuật trong nhiều trường hợp.
Tiêm corticosteroid trực tiếp vào tổn thương cho các trường hợp chalazion hoặc lẹo mắt mãn tính.
8. Phẫu thuật nhỏ (rạch và dẫn lưu)
Rạch và dẫn lưu được chỉ định khi lẹo mắt cấp tính không đáp ứng sau 1–2 tuần điều trị bảo tồn hoặc khi đã hình thành áp xe rõ ràng. Phương pháp này cũng có thể được áp dụng cho chắp (lẹo bị chai) khi các biện pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả. Thủ thuật được thực hiện bằng cách rạch nhỏ để dẫn lưu mủ tích tụ dưới gây tê tại chỗ.
Tỷ lệ thành công của phương pháp này trên 90% với biến chứng tối thiểu khi được thực hiện bởi bác sĩ có kinh nghiệm. Cần chăm sóc sau mổ cẩn thận với thuốc mỡ kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng và thúc đẩy quá trình lành vết thương. Phẫu thuật thường được thực hiện tại phòng khám và bệnh nhân có thể về nhà ngay sau thủ thuật.
Phẫu thuật rạch và dẫn lưu được chỉ định khi lẹo mắt không khỏi sau 1-2 tuần điều trị bảo tồn.
Lưu ý khi điều trị lẹo mắt
Trong quá trình điều trị lẹo mắt, có những lưu ý quan trọng cần tuân thủ để đảm bảo hiệu quả và tránh biến chứng. Không tự ý nặn hoặc chọc lẹo mắt bằng tay hoặc dụng cụ nhọn để tránh lây lan nhiễm khuẩn vào mô xung quanh và gây viêm quanh ổ mắt.
Tránh sử dụng kính áp tròng và trang điểm mắt trong suốt thời gian điều trị để ngăn ngừa kích ứng và nhiễm khuẩn thêm. Luôn rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng kháng khuẩn trước khi chạm vào vùng mắt hoặc thực hiện các biện pháp điều trị.
Thay khăn, gối và các vật dụng tiếp xúc trực tiếp với mắt thường xuyên để duy trì vệ sinh và ngăn ngừa tái nhiễm. Theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu viêm nhiễm lan rộng như sưng toàn bộ mí mắt, đỏ lan ra vùng má, sốt hoặc đau đầu. Tuân thủ đúng liều lượng, thời gian điều trị và lịch tái khám theo chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả tối ưu và ngăn ngừa tái phát.
Không tự ý nặn hoặc chọc lẹo mắt bằng tay để tránh lây lan nhiễm khuẩn vào mô xung quanh mắt.
Khi nào cần can thiệp y tế?
Bạn nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được điều trị kịp thời nếu tình trạng lẹo mắt diễn biến phức tạp như sau:
- Lẹo mắt không cải thiện sau 1-2 tuần điều trị tại nhà.
- Xuất hiện sốt và các triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, đau đầu.
- Sưng toàn bộ mí mắt hoặc viêm lan ra quanh ổ mắt.
- Lẹo mắt ảnh hưởng đến thị lực gây khó khăn trong việc mở mắt hoặc đau mắt ngày càng gia tăng.
- Lẹo tái phát nhiều lần trong thời gian ngắn.
- Nhạy cảm với ánh sáng và chảy nước mắt nhiều.
Can thiệp y tế ngay khi xuất hiện sốt và các triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, đau đầu.
Phòng ngừa lẹo mắt như thế nào?
Để phòng ngừa lẹo mắt hiệu quả, việc áp dụng một số thói quen vệ sinh mắt và chăm sóc mắt hàng ngày đúng cách là rất quan trọng. Dưới đây là các biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc lẹo mắt:
- Rửa tay thường xuyên và kỹ lưỡng bằng xà phòng kháng khuẩn trước khi chạm vào mắt hoặc vùng mi mắt.
- Vệ sinh mi mắt hàng ngày bằng nước ấm và dầu gội em bé không cay mắt để loại bỏ dầu thừa và vi khuẩn.
- Thay đổi sản phẩm trang điểm mắt (mascara, phấn mắt, bút kẻ mắt) mỗi 3-6 tháng để tránh tích tụ vi khuẩn.
- Không dùng chung khăn, gối hoặc sản phẩm trang điểm với người khác.
- Vệ sinh kính áp tròng đúng cách và thay kính theo lịch trình khuyến cáo.
- Kiểm soát tốt các bệnh nền như tiểu đường, viêm bờ mi mãn tính (blepharitis) và rosacea, vì chúng làm tăng nguy cơ mắc lẹo mắt.
- Bổ sung Omega-3 từ cá biển hoặc viên uống để cải thiện chức năng tuyến Meibomian và giảm viêm.
- Tránh căng thẳng, đảm bảo giấc ngủ đủ và duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng để tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên.
Bổ sung Omega-3 từ cá biển hoặc viên uống giúp cải thiện chức năng tuyến Meibomian và giảm viêm.
Các câu hỏi thường gặp về cách chữa lẹo mắt
Có nên chữa lẹo mắt bằng kim?
Tuyệt đối không tự chọc lẹo mắt bằng kim hay bất kỳ vật nhọn nào, vì điều này có thể gây nhiễm khuẩn nghiêm trọng và tổn thương mô xung quanh, dẫn đến sẹo vĩnh viễn. Chỉ bác sĩ chuyên khoa mắt mới thực hiện thủ thuật rạch dẫn lưu trong môi trường vô khuẩn với dụng cụ y tế chuyên dụng. Thay vào đó, bạn nên áp dụng các phương pháp an toàn như chườm ấm và vệ sinh mi mắt để điều trị lẹo mắt hiệu quả.
Khi nào thì chích được lẹo mắt?
Chích lẹo hay rạch dẫn lưu lẹo mắt chỉ thực hiện khi lẹo không khỏi sau 1-2 tuần điều trị bảo tồn và có dấu hiệu áp xe rõ ràng, với điểm mủ vàng trên bề mặt. Thủ thuật này phải được bác sĩ chuyên khoa mắt thực hiện, dùng gây tê tại chỗ và trong điều kiện vô khuẩn. Quyết định rạch dẫn lưu cần dựa trên chỉ định của bác sĩ và sự đồng ý của bệnh nhân, không được tự ý thực hiện tại nhà.
Mụt lẹo bị chai thì phải làm sao?
Khi mụt lẹo bị chai, nó có thể chuyển thành chắp (u nang tuyến Meibomian), một tình trạng viêm mãn tính cần điều trị chuyên sâu. Phương pháp điều trị chủ yếu là tiêm corticosteroid (Triamcinolone) để giảm viêm và tiêu tan u nang. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể cần phẫu thuật rạch và nạo u nang. Chắp có thể tái phát nếu không điều trị triệt để và cần theo dõi để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư tuyến bã, đặc biệt ở người lớn tuổi.
Lẹo mắt là bệnh lý nhãn khoa phổ biến có thể được điều trị hiệu quả bằng 8 phương pháp chính từ bảo tồn đến can thiệp y tế. Chườm ấm và vệ sinh mi mắt là nền tảng điều trị, trong khi các phương pháp khác như thuốc kháng sinh, tiêm corticosteroid và phẫu thuật được áp dụng khi cần thiết. Việc tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị và các lưu ý an toàn sẽ giúp đạt hiệu quả tối ưu và ngăn ngừa biến chứng.
Mắt Sài Gòn – Hệ thống Bệnh viện chuyên khoa mắt lớn nhất Việt Nam, là điểm đến tin cậy cho mọi nhu cầu chăm sóc và điều trị bệnh lý nhãn khoa. Với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao giàu kinh nghiệm, tiêu chuẩn điều trị chất lượng vàng và trải nghiệm khách hàng vượt trội, Mắt Sài Gòn cam kết mang lại dịch vụ y tế xuất sắc. Ngoài ra, Mắt Sài Gòn còn tự hào sở hữu dải công nghệ phẫu thuật khúc xạ đa dạng nhất Việt Nam. Tìm hiểu thêm về các phương pháp xóa cận tiên tiến tại https://uudai.matsaigon.com/
Tài liệu tham khảo
- Healthdirect. (2024, May). Stye. Healthdirect. https://www.healthdirect.gov.au/stye
- Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). (2023, January 2). Overview: Styes and chalazia (inflammation of the eyelid). InformedHealth.org. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557372/
- Jogi, R. (2003). Basic ophthalmology. Jaypee Brothers, Medical Publishers.
- Nema, H. V., & Nema, N. (2011). Textbook of ophthalmology. JP Medical Ltd.
- Pagan-Duran, B. (2025, March 24). What Is the Difference Between a Stye and a Chalazion? American Academy of Ophthalmology. https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-are-chalazia-styes
- Tai, A. (2024, July 9). Eyelid bump: MedlinePlus Medical Encyclopedia. MedlinePlus. https://medlineplus.gov/ency/article/001009.htm
- Willmann, D., Guier, C. P., & Patel, B. C. (n.d.). Hordeolum (Stye). StatPearls. https://www.statpearls.com/point-of-care/29591
