Chói mắt là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu & cách khắc phục hiệu quả

Chói mắt là cảm giác mắt khó chịu hoặc đau nhói khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh, từ ánh nắng mặt trời đến đèn trong nhà. Tình trạng này không chỉ làm giảm khả năng nhìn rõ mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề ở giác mạc, thủy tinh thể, võng mạc hoặc thậm chí liên quan đến hệ thần kinh. Việc nhận biết sớm tình trạng và các nguyên nhân gây ra nó giúp bạn bảo vệ thị lực tốt hơn và tìm được cách xử lý phù hợp.

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin toàn diện về hiện tượng chói mắt, từ định nghĩa, nguyên nhân cụ thể, đến các phương pháp điều trị hiệu quả và biện pháp phòng ngừa thiết thực nhằm bảo vệ thị lực của bạn.

Hiện tượng chói mắt là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và biện pháp phòng tránh

Hiện tượng chói mắt là gì?

Chói mắt (Photophobia) là tình trạng nhạy cảm quá mức với ánh sáng, đặc biệt là ánh sáng mạnh, gây lóa mắt, nhìn mờ, có cảm giác khó chịu và đôi khi đau đớn. Người bị chói mắt thường phải nheo mắt, chớp mắt liên tục hoặc dùng tay che mắt khi tiếp xúc với nguồn sáng.

Chói mắt không phải là một bệnh lý riêng biệt mà là triệu chứng của một vấn đề sức khỏe khác. Tình trạng này có thể xuất hiện cùng với các bệnh lý về mắt như khô mắt, viêm kết mạc hoặc các vấn đề về hệ thần kinh như đau nửa đầu. Mức độ nhạy cảm với ánh sáng có thể khác nhau ở từng người, từ cảm giác khó chịu nhẹ đến đau đớn nghiêm trọng ngay cả khi ánh sáng yếu. Chói mắt được chia thành hai loại chính:

1. Chói mắt trực tiếp: Xảy ra khi ánh sáng chiếu trực tiếp vào mắt. (Ví dụ như khi nhìn vào mặt trời, đèn pha của ô tô khi lái xe ban đêm)
2. Chói mắt phản xạ: Xảy ra khi ánh sáng phản xạ từ các bề mặt như nước, tuyết, kính hoặc màn hình điện tử.

Chói mắt (Photophobia) là tình trạng nhạy cảm quá mức với ánh sáng

Nguyên nhân gây chói mắt

Chói mắt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các bệnh lý về mắt, các rối loạn hệ thần kinh, tác dụng phụ của thuốc và một số yếu tố khác. Dưới đây là 4 nhóm nguyên nhân chính gây ra tình trạng này.

1. Nguyên nhân từ môi trường và lối sống

Chói mắt cũng có thể do nhiều yếu tố từ môi trường và lối sống. Dưới đây là4 nguyên nhân phổ biến:

• Ánh sáng mạnh và tia UV: Tia UV từ ánh nắng mặt trời có thể gây tổn thương và nhạy cảm cho mắt.
• Ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử: Ánh sáng xanh không gây tổn thương mắt, nhưng có thể góp phần gây mỏi mắt, khô mắt và lóa mắt.
• Bề mặt phản chiếu: Ánh sáng phản chiếu từ mặt đường, nước, kính gây chói mắt.
• Môi trường khô, nhiều gió: Môi trường khô, nhiều gió: Không khí khô hoặc gió làm mất nước nhanh chóng từ mắt, gây khô mắt, dẫn đến nhạy cảm với ánh sáng và loá mắt.

Vết thương hoặc tổn thương trên bề mặt giác mạc làm tăng độ nhạy cảm của mắt

2. Các bệnh lý về mắt

Các bệnh lý về mắt là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chói mắt. Dưới đây là 5 bệnh lý thường gặp nhất có thể gây ra triệu chứng này:

• Khô mắt: Thiếu nước mắt hoặc nước mắt bốc hơi nhanh làm giác mạc thiếu bôi trơn, gây nhạy cảm với ánh sáng.
• Viêm màng bồ đào: Viêm lớp màng bồ đào hoặc mống mắt gây đau và nhạy cảm nghiêm trọng với ánh sáng, cần điều trị khẩn cấp.
• Trầy xước giác mạc: Tổn thương giác mạc làm tăng nhạy cảm và đau khi tiếp xúc với ánh sáng.
• Viêm kết mạc: Viêm lớp mô phủ lòng trắng mắt gây đỏ và khó chịu với ánh sáng.
• Tật khúc xạ: Mờ thị lực và tăng độ nhạy cảm với ánh sáng.
• Các bệnh mắt khác: Bạch tạng, đục thủy tinh thể, bệnh tăng nhãn áp, viêm dây thần kinh thị giác hoặc sưng dây thần kinh thị giác đều ảnh hưởng đến khả năng xử lý ánh sáng.

3. Các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh

Các rối loạn về não và hệ thần kinh cũng là những nguyên nhân quan trọng gây ra chói mắt. Dưới đây là 4 bệnh lý phổ biến thường gặp có thể dẫn đến triệu chứng này:

• Đau nửa đầu (Migraine headaches): Đây là nguyên nhân thần kinh phổ biến nhất. Khoảng 80% người bị migraine có triệu chứng chói mắt, và nhiều người còn nhạy cảm với ánh sáng ngay cả khi không bị cơn đau đầu. Ánh sáng có thể kích hoạt hoặc làm tăng cường độ đau đầu.
• Viêm màng não (Meningitis): Nhiễm trùng nghiêm trọng ở lớp màng bảo vệ quanh não và tủy sống, thường đi kèm với sốt cao, đau đầu dữ dội và cứng cổ. Đây là tình trạng cấp cứu y tế cần xử lý ngay lập tức.
• Chấn thương sọ não (Traumatic brain injury – TBI): Chấn thương do tai nạn xe cộ hoặc ngã từ độ cao cao, làm não va chạm vào hộp sọ, gây tổn thương và nhạy cảm với ánh sáng kéo dài.
• Các vấn đề khác: Xuất huyết dưới nhện (Subarachnoid hemorrhage) là một dạng đột quỵ nguy hiểm do vỡ túi phình mạch máu hoặc chấn thương đầu; liệt nhân trên tiến triển (Progressive supranuclear palsy) là rối loạn thoái hóa thần kinh hiếm gặp; khối u tuyến yên (Pituitary gland tumors) có thể tiết hormone gây đau đầu hoặc gây áp lực lên các vùng não xung quanh.

Khoảng 80% người bị migraine có triệu chứng chói mắt, và nhiều người còn nhạy cảm với ánh sáng ngay cả khi không bị cơn đau đầu

4. Nguyên nhân khác

Ngoài các bệnh lý về mắt và hệ thần kinh, còn có ít nhất 4 nhóm nguyên nhân khác có thể gây chói mắt.

• Thuốc men: Một số thuốc như Barbiturates, Benzodiazepines (thuốc an thần), Chloroquine (điều trị sốt rét), Lithium (điều trị trầm cảm), kháng sinh Doxycycline và Tetracycline, Furosemide (thuốc lợi tiểu), và NSAIDs có thể làm tăng độ nhạy cảm với ánh sáng.
• Thao tác y tế: Thuốc giãn đồng tử (như Tropicamide) và các phẫu thuật mắt (LASIK, đục thủy tinh thể) làm mắt nhạy cảm với ánh sáng trong vài giờ đến vài tuần.
• Tình trạng sức khỏe: Các bệnh như Hội chứng mệt mỏi mạn tính, rối loạn lo âu, trầm cảm và dị ứng có thể gây viêm mắt và tăng nhạy cảm với ánh sáng.
• Sử dụng kính áp tròng: Đeo kính áp tròng lâu hoặc không vừa với mắt có thể gây tổn thương giác mạc, khô mắt và chói mắt.
• Tuổi tác: Người lớn tuổi nhạy cảm với ánh sáng hơn.
• Màu mắt: Người có màu mắt sáng dễ bị chói mắt hơn.

Đeo kính áp tròng lâu hoặc không vừa với mắt có thể gây tổn thương giác mạc

Cách khắc phục tình trạng chói mắt

Mắt Sài Gòn sẽ hướng dẫn bạn 6 biện pháp khắc phục tình trạng chói mắt sau đây:

• Đeo kính râm hoặc mũ: Sử dụng kính râm phân cực, chống UV và mũ rộng vành để giảm chói và bảo vệ mắt.
• Điều chỉnh ánh sáng trong nhà: Lắp đèn mờ, ưu tiên ánh sáng tự nhiên, tránh đèn huỳnh quang gây kích ứng mắt.
• Điều chỉnh thiết bị điện tử: Giảm độ sáng màn hình điện thoại, TV, máy tính để giảm ánh sáng xanh gây nhạy cảm.
• Sử dụng kính có màu đặc biệt: Đeo kính màu tối (ví dụ: hồng FL-41) khi chói mắt nghiêm trọng, nhưng tham khảo bác sĩ trước.
• Chớp mắt và nhắm mắt: Khi cảm thấy khó chịu, hãy nhắm mắt hoặc tìm nơi có ánh sáng yếu hơn để mắt được nghỉ ngơi.
• Sử dụng thuốc nhỏ mắt: Nếu nguyên nhân là khô mắt, thuốc nhỏ mắt dưỡng ẩm sẽ giúp giảm triệu chứng đáng kể. Hãy luôn chuẩn bị sẵn thuốc nhỏ mắt để sử dụng khi cần thiết. Lưu ý không nên tự dùng thuốc co mạch hoặc chứa chất bảo quản nếu chưa tham khảo bác sĩ.

Sử dụng kính râm có tính năng phân cực polarized) và chống tia UV khi ra ngoài trời để giảm độ chói và bảo vệ mắt

Cách phòng ngừa hiện tượng chói mắt hiệu quả

Thông thường, bạn không thể ngăn ngừa hoàn toàn chói mắt vì đây là triệu chứng của các bệnh lý khác chứ không phải bệnh lý độc lập. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể áp dụng 3 biện pháp dưới đây để bảo vệ sức khỏe mắt và giảm nguy cơ phát triển các bệnh lý gây chói mắt.

• Khám mắt định kỳ: Giúp phát hiện sớm vấn đề về mắt, đánh giá sức khỏe mắt tổng thể và nhận lời khuyên từ bác sĩ nhãn khoa.
• Lối sống lành mạnh: Chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục, ngủ đủ giấc và quản lý căng thẳng hỗ trợ bảo vệ thị lực.
• Tránh tác nhân kích thích: Hạn chế tiếp xúc với các nguồn ánh sáng mạnh và trao đổi với bác sĩ nếu thuốc men gây chói mắt.

Khám mắt định kỳ giúp phát hiện sớm vấn đề về mắt

Khi nào bị chói mắt cần gặp bác sĩ?

Bạn nên liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia nhãn khoa ngay lập tức khi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo sau đây:

• Độ nhạy cảm với ánh sáng nghiêm trọng hoặc gây đau đớn: Nếu bạn cần phải đeo kính râm ngay cả khi ở trong nhà hoặc cảm thấy đau mắt dữ dội khi tiếp xúc với ánh sáng yếu, đây là dấu hiệu của tình trạng nghiêm trọng cần được xử lý ngay.
• Chói mắt kèm theo các triệu chứng khác: Khi tình trạng chói mắt xuất hiện cùng với đau đầu, mắt đỏ hoặc nhìn mờ, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng mắt, viêm màng bồ đào hoặc các vấn đề thần kinh cần được điều trị khẩn cấp.
• Triệu chứng kéo dài: Nếu tình trạng chói mắt không thuyên giảm sau một hoặc hai ngày, bạn nên đặt lịch khám để bác sĩ xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.
• Triệu chứng mới hoặc tệ hơn: Bất kỳ trường hợp khó chịu hoặc đau mắt mới xuất hiện, hoặc tình trạng hiện tại trở nên tồi tệ hơn, đều cần được báo cáo với bác sĩ để đánh giá.
• Cơn đau mắt từ mức độ trung bình đến nặng: Ngay cả trong điều kiện ánh sáng yếu, nếu bạn vẫn cảm thấy đau mắt ở mức độ từ trung bình đến nghiêm trọng, đây là tín hiệu cảnh báo cần được xử lý y tế ngay lập tức.

Khi tình trạng chói mắt xuất hiện cùng với đau đầu, mắt đỏ hoặc nhìn mờ cần đến các cơ sở y tế để kiểm tra

Chói mắt là tình trạng nhạy cảm bất thường với ánh sáng, không phải là một bệnh lý độc lập mà là triệu chứng của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau. Nguyên nhân gây chói mắt rất đa dạng, từ các bệnh lý về mắt đến các rối loạn hệ thần kinh cùng với tác dụng phụ của thuốc và các yếu tố khác.

Việc khắc phục hiệu quả đòi hỏi phải xác định đúng nguyên nhân gốc rễ thông qua thăm khám chuyên khoa, kết hợp với các biện pháp tại nhà. Mặc dù không thể phòng ngừa hoàn toàn, bạn vẫn có thể giảm nguy cơ bằng cách khám mắt định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh. Hãy gặp bác sĩ ngay khi triệu chứng nghiêm trọng, kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường khác.

Mắt Sài Gòn – hệ thống bệnh viện chuyên khoa mắt ngoài công lập lớn nhất Việt Nam – là điểm đến tin cậy cho mọi nhu cầu chăm sóc và điều trị bệnh lý nhãn khoa của bạn. Với đội ngũ bác sĩ, thạc sĩ, tiến sĩ nhãn khoa đầu ngành giàu kinh nghiệm, tiêu chuẩn điều trị chất lượng vàng và trải nghiệm khách hàng vượt trội, chúng tôi cam kết mang đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe mắt toàn diện cho bạn và gia đình. Mắt Sài Gòn tự hào sở hữu dải công nghệ phẫu thuật khúc xạ đa dạng nhất Việt Nam, giúp bạn tìm được giải pháp tối ưu cho từng tình trạng mắt cụ thể. Tìm hiểu thêm về các phương pháp xóa cận tiên tiến tại https://uudai.matsaigon.com/ hoặc liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết.

DANH SÁCH TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Cleveland Clinic. (n.d.). Photophobia. Retrieved from https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/photophobia
2. Good Eyes. (2025, April 19). Why does light hurt my eyes? Living with photophobia. Retrieved from https://www.goodeyes.com/eye-health/photophobia-light-sensitivity/
3. MedlinePlus. (n.d.). Photophobia. U.S. National Library of Medicine. Retrieved from https://medlineplus.gov/ency/article/003041.htm
4. Watson, S. (2024, May 29). What is photophobia? WebMD. Medically reviewed by W. Seltman. Retrieved from https://www.webmd.com/eye-health/photophobia-facts