Nội dung bài viết

6 nguyên nhân gây ngứa mắt phổ biến và cách điều trị

Ngứa mắt là một trong những triệu chứng khó chịu thường gặp, có thể ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hằng ngày. Cảm giác ngứa râm ran, muốn dụi mắt liên tục không chỉ gây mất tập trung mà còn tiềm ẩn nguy cơ làm tổn thương bề mặt mắt nếu không xử lý đúng cách. Tình trạng này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau từ dị ứng nhẹ đến các bệnh lý về mắt cần can thiệp chuyên khoa.

Hiểu rõ nguyên nhân là bước quan trọng để lựa chọn hướng chăm sóc và điều trị phù hợp. Ngứa mắt thường liên quan đến các yếu tố như dị ứng theo mùa, viêm kết mạc, khô mắt, viêm mí mắt, dị vật trong mắt hoặc sử dụng kính áp tròng không đúng cách. Những người có cơ địa dị ứng, làm việc trong môi trường nhiều bụi bặm hoặc tiếp xúc thường xuyên với thiết bị điện tử là nhóm dễ gặp phải. Bài viết này sẽ phân tích 6 nguyên nhân phổ biến gây ngứa mắt và gợi ý các biện pháp hỗ trợ điều trị hiệu quả.

6 nguyên nhân gây ngứa mắt phổ biến và cách điều trị

Ngứa mắt do dị ứng

Chất gây dị ứng ngoài trời như phấn hoa và cỏ có thể gây sưng và viêm mắt, dẫn đến tình trạng mẩn đỏ. Các tác nhân gây dị ứng khác bao gồm lông thú nuôi, khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, và mỹ phẩm trang điểm. Khi tiếp xúc với các chất này, hệ miễn dịch phản ứng thái quá, giải phóng histamine và các chất hóa học gây viêm.

Dị ứng thường làm cho đôi mắt bị ngứa, khiến bạn có phản xạ dụi mắt và tạo ra viêm nhiều hơn. Triệu chứng đi kèm có thể bao gồm chảy nước mắt, sưng mí mắt, và cảm giác nóng rát. Tình trạng này thường xảy ra theo mùa, đặc biệt vào mùa xuân khi phấn hoa bay nhiều trong không khí. Người có cơ địa dị ứng, tiền sử hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng dễ gặp phải tình trạng này hơn.

Biện pháp hỗ trợ điều trị bao gồm chườm lạnh để giảm ngứa do dị ứng, đây là biện pháp hiệu quả nhất. Ngoài ra, cũng có thể sử dụng nước mắt nhân tạo không chất bảo quản để rửa trôi dị nguyên và làm dịu mắt. Bạn có thể dùng thuốc không kê đơn để kiểm soát triệu chứng dị ứng nhẹ.Về phòng ngừa, hãy ở trong nhà càng nhiều càng tốt khi lượng phấn hoa đạt mức cao nhất, thường vào buổi sáng hoặc khi trời có gió và ấm. Đóng chặt cửa sổ và sử dụng bộ lọc lưới cửa sổ để ngăn chất gây dị ứng xâm nhập. Thay quần áo và tắm rửa ngay sau khi ra ngoài trời giúp loại bỏ phấn hoa bám trên cơ thể.

Phấn hoa và cỏ là chất gây sưng và viêm mắt

Chất gây dị ứng ngoài trời như phấn hoa và cỏ có thể gây sưng và viêm mắt

Nhiễm trùng hoặc viêm kết mạc

Viêm kết mạc do nhiễm trùng có thể gây ra bởi vi khuẩn hoặc virus, nhưng nguyên nhân gây ngứa mắt thường khác biệt. Viêm kết mạc virus thường dễ lây lan, gây chảy nước mắt trong và ít ngứa. Ngược lại, viêm kết mạc do vi khuẩn thường có tiết dịch mủ màu vàng xanh, dính mi mắt, nhưng cũng ít gây ngứa. Cần lưu ý rằng ngứa mắt mạnh nhất thường xuất hiện trong các trường hợp dị ứng, chứ không phải do nhiễm trùng vi khuẩn hay virus.

Viêm bờ mi do tụ cầu (Staphylococcus aureus) là loại nhiễm trùng hay gặp ở mi mắt, có thể lan sang kết mạc và giác mạc. Tình trạng này thường gặp ở nữ giới (chiếm khoảng 80%) và người trẻ tuổi, gây viêm đỏ mi, khó chịu vùng mắt.

Đối với người đeo kính áp tròng, ký sinh trùng Acanthamoeba là mối nguy hiểm tiềm ẩn khi vệ sinh kính không đúng cách. Vi sinh vật này có thể xuất hiện trên kính bẩn và tấn công giác mạc, gây ngứa rát, nhìn mờ, thậm chí có thể dẫn đến giảm thị lực nghiêm trọng hoặc mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

Khi thấy tình trạng ngứa, đỏ mắt kéo dài hoặc xuất hiện các triệu chứng nặng như đau mắt, tiết dịch mủ, hoặc thay đổi thị lực, cần đến khám bác sĩ chuyên khoa mắt ngay. Viêm kết mạc do nhiễm trùng thường được điều trị bằng thuốc kháng sinh (dạng nhỏ mắt hoặc bôi), kết hợp với thuốc kháng viêm steroid khi cần thiết theo chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc và luôn tuân thủ đúng liều lượng, thời gian điều trị theo hướng dẫn y tế.

Viêm bờ mi do tụ cầu là loại nhiễm trùng hay gặp nhất

Có dị vật trong mắt

Cát, bụi hay những con thiêu thân lao thẳng vào mắt đều có thể gây ngứa ngáy và khó chịu cho mắt. Dị vật trong mắt là tình trạng phổ biến, đặc biệt với những người làm việc ngoài trời hoặc trong môi trường có nhiều bụi bặm. Các hạt nhỏ này có thể bám trên bề mặt giác mạc hoặc kết mạc, gây kích ứng và cảm giác có vật thể lạ trong mắt.

Gặp các trường hợp này, bạn không nên dụi mắt vì dễ gây xước giác mạc, làm tăng nguy cơ viêm loét giác mạc. Khi dụi mắt, dị vật có thể di chuyển và tạo ra vết trầy xước trên bề mặt giác mạc, dẫn đến đau nhức và tổn thương nghiêm trọng hơn. Động tác dụi mắt còn có thể đẩy dị vật sâu hơn vào trong, khiến việc loại bỏ trở nên khó khăn.

Hãy chớp mắt trong một chén nước sạch đầy, hoặc dùng nước mắt nhân tạo để đẩy vật thể lạ ra khỏi mắt một cách an toàn. Nếu vẫn cảm thấy ngứa mắt hoặc có cảm giác dị vật sau khi thử các biện pháp trên, cần đi khám bác sĩ nhãn khoa để được loại bỏ dị vật và xử lý tình trạng triệt để. Bác sĩ sẽ sử dụng dụng cụ chuyên dụng để quan sát và lấy dị vật ra khỏi mắt một cách an toàn, đồng thời kiểm tra xem có tổn thương nào trên giác mạc hay không.

Cát, bụi và thiêu thân có thể gây ngứa mắt

Cát, bụi hay những con thiêu thân lao thẳng vào mắt đều có thể gây ngứa ngáy và khó chịu cho mắt

Khô mắt

Khô mắt là tình trạng lớp phim nước mắt bị tổn thương do lượng nước mắt tiết ra không đủ hoặc do tốc độ bốc hơi nhanh, gây thương tổn bề mặt nhãn cầu. Phim nước mắt có cấu trúc ba lớp gồm lớp lipid, lớp nước, và lớp mucin. Khi một trong các lớp này bị rối loạn, mắt sẽ không được bảo vệ và bôi trơn đầy đủ.

Phim nước mắt giúp làm ẩm bề mặt giác mạc và kết mạc, bôi trơn mi mắt, cung cấp dinh dưỡng cho biểu mô, và đẩy các chất lạ bám vào mắt trôi đi. Nước mắt còn chứa các enzyme và kháng thể giúp bảo vệ mắt khỏi nhiễm trùng. Khi thiếu nước mắt, mắt trở nên khô và dễ bị kích ứng hơn, tạo cảm giác khó chịu liên tục.

Triệu chứng của khô mắt bao gồm cảm giác khó chịu, khô, ngứa, rát bỏng, có dị vật trong mắt, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng, mắt đỏ, tăng tiết nhầy, và nghịch lý là chảy nước mắt nhiều. Biện pháp hỗ trợ điều trị bao gồm sử dụng nước mắt nhân tạo để giúp mắt được bôi trơn và giảm ngứa.Về dinh dưỡng, hãy bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, C, E, lutein, zeaxanthin, và kẽm như cá biển, thịt đỏ, rau màu xanh đậm, và cà rốt. Uống đủ nước mỗi ngày cũng giúp cải thiện tình trạng khô mắt từ bên trong.

Để lại thông tin để được tư vấn miễn phí và hưởng các ưu đãi

Họ và tên *

Dịch vụ cần tư vấn *

Số điện thoại *

Uống đủ nước mỗi ngày cũng giúp cải thiện tình trạng khô mắt từ bên trong

Viêm mí mắt

Viêm mí mắt thường xảy ra khi các tuyến tiết dầu ở gốc lông mi bị tắc nghẽn, gây kích ứng và khó chịu. Các tuyến Meibomian dọc theo bờ mi mắt có chức năng tiết dầu để giữ ẩm cho mắt. Khi các tuyến này bị tắc, dầu không thể tiết ra bình thường, dẫn đến viêm và các triệu chứng khó chịu.

Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm mí mắt là sự tắc nghẽn các tuyến Meibomian (MGD), gây ra viêm mí mắt mạn tính (Blepharitis). Tuy nhiên, một nguyên nhân quan trọng khác là sự nhiễm ký sinh trùng Demodex (mạt), đây là tác nhân chính gây viêm bờ mi mạn tính và cũng là nguồn gốc quan trọng gây ngứa mắt. Mạt Demodex thường sống ở gốc lông mi và có thể gây viêm, ngứa, hoặc kích ứng cho mắt.

Đây là bệnh mạn tính, ảnh hưởng lên cả hai mắt, nhưng không gây nguy hiểm đến thị lực và không lây nhiễm. Viêm mí mắt có thể kéo dài trong thời gian dài, thậm chí suốt đời nếu không được quản lý đúng cách. Mặc dù không gây mất thị lực, bệnh này ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống do triệu chứng khó chịu dai dẳng.

Triệu chứng bao gồm ngứa, đỏ, chảy nước mắt, bề mặt nhãn cầu sưng, khô, cảm giác cộm, nóng hoặc châm chích, mí mắt nhờn, sưng, và bong da quanh mắt. Biện pháp hỗ trợ điều trị bao gồm giữ vệ sinh mí mắt sạch sẽ bằng cách lau nhẹ bờ mi bằng dung dịch chuyên dụng, thay đổi đồ trang điểm mắt như bút kẻ mắt và mascara khi sử dụng thời gian dài. Điều trị chuyên khoa rất cần thiết vì đây là bệnh mạn tính, việc điều trị có khi rất dai dẳng. Cần đi khám để xác định nguyên nhân và có phác đồ điều trị phù hợp, không tự ý dùng thuốc nhỏ mắt.

Viêm mí mắt xảy ra khi các tuyến dầu ở gốc lông mi bị tắc

Viêm mí mắt thường xảy ra khi các tuyến tiết dầu ở gốc lông mi bị tắc nghẽn, gây kích ứng và khó chịu

Dùng kính áp tròng không đúng cách

Đeo kính áp tròng lâu ngày sẽ dẫn đến ngứa mắt, tăng nguy cơ phát triển bệnh khô mắt và dị ứng khiến đôi mắt nhạy cảm, đỏ và ngứa. Kính áp tròng đặt trực tiếp lên bề mặt giác mạc, che phủ một phần mắt và hạn chế lượng oxy tiếp cận giác mạc. Việc đeo lens quá lâu hoặc ngủ với lens làm giảm đáng kể lượng oxy đến mắt, gây tổn thương giác mạc.

Vấn đề vệ sinh là nguyên nhân chính gây biến chứng khi sử dụng kính áp tròng. Vệ sinh lens kém, tay đeo lens không hợp vệ sinh, hoặc để lens tiếp xúc với nước máy và nước mưa có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Vi khuẩn, nấm, và ký sinh trùng Acanthamoeba có thể sinh sôi trên lens bẩn và xâm nhập vào mắt, gây nhiễm trùng nghiêm trọng. Nước máy và nước mưa chứa vi sinh vật có thể gây hại cho mắt.

Sử dụng kính áp tròng quá thời hạn hoặc không thay khay đựng định kỳ tạo điều kiện cho vi khuẩn và ký sinh trùng xâm nhập, tấn công mắt. Biện pháp hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bao gồm vệ sinh tuyệt đối tay và kính sạch sẽ trước khi đeo. Nếu đang đeo kính áp tròng và xuất hiện bất kỳ triệu chứng đáng chú ý nào như đau, ngứa, đỏ mắt, cần đi khám bác sĩ ngay lập tức. Sử dụng nước mắt nhân tạo có thể hỗ trợ giảm khô mắt do đeo lens, giúp mắt được bôi trơn tốt hơn.

Đeo kính áp tròng lâu dài tăng nguy cơ dị ứng

Đeo kính áp tròng lâu ngày sẽ dẫn đến ngứa mắt, tăng nguy cơ phát triển bệnh khô mắt và dị ứng

Dấu hiệu ngứa mắt cần đi khám bác sĩ

Thông thường, ngứa mắt không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu xuất hiện 6 dấu hiệu cảnh báo dưới đây, bạn nên đến bác sĩ sớm để tránh biến chứng ảnh hưởng đến thị lực.

Ngứa dữ dội: Khi cảm giác ngứa quá mức, không thể kiểm soát được và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
Đau mắt: Đau mắt là dấu hiệu của nhiều vấn đề nghiêm trọng như nhiễm trùng, viêm loét giác mạc, hoặc tăng nhãn áp.
Thay đổi thị lực: Nếu bạn nhìn đôi, có vẩn trước mặt, hoặc thị lực giảm đột ngột, cần đến bác sĩ ngay lập tức.
Đột nhiên nhạy cảm với ánh sáng: Sợ ánh sáng có thể là dấu hiệu của viêm giác mạc hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác.
Triệu chứng khi đeo kính áp tròng: Bất kỳ triệu chứng đáng chú ý nào khi bạn đang đeo kính áp tròng đều cần được khám ngay để loại trừ nhiễm trùng.
Tình trạng kéo dài: Ngứa, đỏ mắt kéo dài trên một tuần mà không có dấu hiệu thuyên giảm cần được bác sĩ chuyên khoa đánh giá.

Ngứa, đỏ mắt kéo dài trên một tuần mà không có dấu hiệu thuyên giảm cần được bác sĩ chuyên khoa đánh giá

Cách phòng ngừa và chăm sóc để ngăn ngứa mắt tái phát

Phòng ngừa là biện pháp quan trọng giúp kiểm soát tình trạng ngứa mắt và giảm tần suất tái phát. Việc áp dụng 9 thói quen chăm sóc đúng cách bảo vệ sức khỏe đôi mắt và nâng cao chất lượng cuộc sống. Dưới đây là các nguyên tắc cần tuân thủ:

Tránh các yếu tố gây dị ứng: Hạn chế tiếp xúc với lông súc vật, bụi nhà, phấn hoa, khói thuốc lá, và không để vật nuôi vào phòng ngủ.
Giữ vệ sinh môi trường: Giặt ga, gối hàng tuần, thay thảm bằng sàn cứng, giữ độ ẩm từ 35%-50%, hút bụi thường xuyên để hạn chế nấm mốc.
Chăm sóc cá nhân hàng ngày: Tắm trước khi ngủ để làm sạch bụi, phấn hoa bám trên tóc và lông mi, thay quần áo sau khi ra ngoài.
Hạn chế dụi mắt: Chạm tay vào mắt có thể đưa vi khuẩn, phấn hoa vào mắt và làm xước giác mạc, gây tổn thương nghiêm trọng.
Sử dụng máy lọc không khí: Lắp đặt máy lọc không khí trong nhà để kiểm soát và loại bỏ chất gây dị ứng hiệu quả.
Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh: Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, hạn chế làm việc trước máy tính quá lâu và xem tivi.
Bảo vệ mắt khỏi tác động môi trường: Đeo kính râm khi ra ngoài nắng hoặc môi trường có nhiều khói bụi, gió mạnh.
Bổ sung dinh dưỡng cho mắt: Ăn thực phẩm giàu vitamin A, C, E, lutein, zeaxanthin, kẽm như cá biển, thịt đỏ, rau xanh đậm, cà rốt, cà chua.
Sử dụng kính áp tròng đúng cách: Hạn chế đeo, vệ sinh tay và kính sạch trước khi đeo, thay đổi đồ trang điểm mắt khi dùng lâu.

Ăn thực phẩm giàu vitamin A, C, E, lutein, zeaxanthin, kẽm như cá biển, thịt đỏ, rau xanh đậm, cà rốt, cà chua

Câu hỏi thường gặp

Bị ngứa mắt là bệnh gì?

Ngứa mắt là triệu chứng phổ biến, thường không phải là bệnh nghiêm trọng, mà là dấu hiệu của nhiều tình trạng khác nhau. Các nguyên nhân thường gặp bao gồm dị ứng với phấn hoa, bụi, hoặc lông thú, khô mắt do thiếu nước mắt hoặc nước mắt bốc hơi nhanh,(1,2) và viêm bờ mi khi tuyến tiết dầu bị tắc nghẽn. Ngứa mắt cũng có thể do kích ứng từ kính áp tròng không được vệ sinh đúng cách hoặc sử dụng thiết bị điện tử quá mức khiến mắt mỏi.

Tại sao ngứa mắt càng dụi càng ngứa?

Việc dụi mắt khi ngứa do dị ứng có thể tạo ra viêm nhiều hơn và mẩn đỏ do kích thích cơ học. Khi bạn dụi mắt, áp lực từ động tác này kích thích tế bào giải phóng thêm histamine, chất gây ngứa và viêm. Dụi mắt cũng có thể khiến phấn hoa, bụi bặm, và vi khuẩn từ tay tiếp xúc trực tiếp với mắt, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và ngứa. Nghiêm trọng hơn, dụi mắt có thể làm xước giác mạc, dẫn đến đau dữ dội và các vấn đề khác như viêm loét giác mạc.Thay vì dụi, hãy sử dụng khăn lạnh hoặc nước mắt nhân tạo để làm dịu cảm giác ngứa.

Ngứa mắt là triệu chứng phổ biến có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ dị ứng đơn giản đến các bệnh lý mắt cần điều trị chuyên khoa. Sáu nguyên nhân chính gây ngứa mắt bao gồm dị ứng, nhiễm trùng hoặc viêm kết mạc, dị vật trong mắt, khô mắt, viêm mí mắt, và sử dụng kính áp tròng không đúng cách. Việc nhận biết nguyên nhân giúp bạn có biện pháp phòng ngừa hiệu quả và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp để bảo vệ sức khỏe thị lực.

Hệ thống Bệnh viện Mắt Sài Gòn là hệ thống bệnh viện chuyên khoa nhãn khoa lớn nhất Việt Nam, là điểm đến tin cậy cho mọi nhu cầu chăm sóc và điều trị bệnh lý nhãn khoa. Với đội ngũ chuyên môn cao giàu kinh nghiệm, tiêu chuẩn điều trị chất lượng vàng, và trải nghiệm khách hàng vượt trội, Mắt Sài Gòn cam kết mang đến dịch vụ y tế chất lượng cao nhất. Ngoài ra, Mắt Sài Gòn còn tự hào sở hữu dải công nghệ phẫu thuật khúc xạ nhiều nhất Việt Nam, bao gồm các phương pháp tiên tiến như Femto LASIK, SMILE, và ReLEx SMILE. Tìm hiểu thêm về các phương pháp xóa cận tiên tiến tại https://uudai.matsaigon.com/

Danh Mục Tài Liệu Tham Khảo