10 Cách giảm độ cận thị hiệu quả và đơn giản tại nhà

Cận thị đang trở thành vấn đề sức khỏe thị giác toàn cầu, đặc biệt phổ biến ở châu Á. Nhiều trẻ em bị cận từ sớm, khiến độ cận tăng nhanh theo thời gian và dẫn đến cận nặng khi trưởng thành. Cận thị cao không chỉ gây bất tiện vì phải phụ thuộc vào kính dày, mà còn tiềm ẩn nguy cơ các bệnh lý nghiêm trọng như bong võng mạc, thoái hóa hoàng điểm và tăng nhãn áp.

Chính vì vậy, việc làm giảm độ cận hiện có hoặc làm chậm quá trình tăng độ cận đang là mối quan tâm lớn của nhiều người, đặc biệt là phụ huynh có con nhỏ. Vậy thực tế, có thật sự tồn tại những cách giúp giảm hoặc kiểm soát cận thị hiệu quả hay không? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm câu trả lời dựa trên các phương pháp hỗ trợ và những tiến bộ y học hiện nay.

Tìm hiểu 10 cách giúp giảm độ cận thị hiệu quả.

Mắt cận có thể giảm độ không?

Thực tế, không có phương pháp tự nhiên nào có thể giảm hoàn toàn độ cận thị đã hình thành. Cận thị xảy ra khi nhãn cầu của mắt phát triển quá dài so với bình thường, khiến điểm ảnh rơi trước võng mạc thay vì đúng trên võng mạc. Một khi cấu trúc nhãn cầu đã thay đổi, nó không thể tự nhiên trở lại trạng thái ban đầu. Tuy nhiên, vẫn có một số biện pháp làm chậm sự phát triển của độ cận thông qua:

• Khám mắt định kỳ: Đo độ cận – loạn định kỳ giúp theo dõi sự thay đổi thị lực và kịp thời điều chỉnh kính phù hợp với tình trạng mắt.
• Điều chỉnh thói quen sinh hoạt và làm việc: Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử, tuân thủ quy tắc 20-20-20: sau mỗi 20 phút nhìn gần, nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây.
• Sử dụng công nghệ hỗ trợ: Kính áp tròng Ortho-K và thuốc nhỏ Atropine là hai phương pháp phổ biến giúp làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ em (Ortho-K có thể giảm tốc độ tăng độ cận khoảng 50% so với kính thường). Các công nghệ này cần được bác sĩ chuyên khoa tư vấn và theo dõi, không tự ý sử dụng tại nhà.
• Tăng cường hoạt động ngoài trời: Dành nhiều thời gian để tiếp xúc mắt với ánh sáng tự nhiên giúp giảm nguy cơ khởi phát cận thị và hỗ trợ kiểm soát tiến triển cận thị ở trẻ em.

Bên cạnh các biện pháp hỗ trợ, phẫu thuật khúc xạ hiện được xem là giải pháp tối ưu giúp loại bỏ hoàn toàn độ cận, mang lại thị lực rõ nét mà không cần phụ thuộc vào kính mắt hay kính áp tròng.

Mắt cận không thể tự giảm bằng phương pháp tự nhiên.

10 cách làm chậm sự phát triển độ cận của mắt tại nhà

Dưới đây là 10 phương pháp hỗ trợ làm chậm sự phát triển độ cận của mắt được các chuyên gia nhãn khoa khuyến nghị.

1. Có thời gian nghỉ ngơi nhất định

Quy tắc 20-20-20 được các chuyên gia nhãn khoa khuyến nghị rộng rãi: cứ 20 phút làm việc với màn hình, hãy nhìn vật thể cách xa 20 feet (6 mét) trong 20 giây. Phương pháp này giúp cơ mi mắt thư giãn và giảm căng thẳng điều tiết, với các bước thực hiện sau:

• Đặt báo thức nhắc nhở mỗi 20 phút
• Nhìn ra cửa sổ hoặc vật thể xa nhất có thể
• Chớp mắt thường xuyên để duy trì độ ẩm
• Nghỉ ngơi 5-10 phút sau mỗi giờ làm việc liên tục

Hãy cho đôi mắt nghỉ ngơi để hạn chế tăng độ cận.

2. Tạo thói quen tốt khi làm việc với máy tính, sách vở

Tư thế ngồi và khoảng cách làm việc đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thị lực. Khoảng cách tối ưu từ mắt đến màn hình máy tính là 40-75 cm, với góc nhìn hơi nghiêng xuống 10-20 độ. Các nguyên tắc cần tuân thủ bao gồm:

• Đảm bảo ánh sáng đầy đủ, tránh đọc trong bóng tối
• Không đọc sách trên xe đang di chuyển
• Điều chỉnh độ sáng màn hình phù hợp với môi trường xung quanh
• Sử dụng kính chống ánh sáng xanh khi cần thiết

Giữ khoảng cách cho mắt khi tiếp xúc với ánh sáng xanh.

3. Bổ sung các thực phẩm tốt cho mắt

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe mắt. Các nghiên cứu cho thấy một số dưỡng chất có thể hỗ trợ chức năng thị giác và làm chậm tiến triển cận thị. Các nhóm thực phẩm cần bổ sung hàng ngày gồm:

• Vitamin A: cà rốt, khoai lang, gan động vật
• Lutein và zeaxanthin: rau xanh đậm, trứng, brokoli
• Omega-3: cá hồi, cá thu, hạt chia
• Kẽm và vitamin C: cam, quýt, hạt bí ngô
• Vitamin E: hạt hướng dương, hạnh nhân, dầu oliu, rau bina

Lưu ý: Khi sử dụng thuốc bổ mắt để bổ sung vitamin, dinh dưỡng cho mắt thì cần có sự tư vấn của các bác sĩ chuyên gia.

Bổ sung các thực phẩm tái tạo dinh dưỡng cho mắt.

4. Đeo kính đúng độ

Việc đeo kính đúng độ là yếu tố then chốt để ngăn ngừa cận thị tiến triển. Đeo kính dưới độ khiến mắt phải điều tiết nhiều hơn, trong khi đeo kính quá độ có thể gây mệt mỏi và đau đầu. Lịch trình khám và thay kính được khuyến nghị như sau:

• Trẻ em dưới 18 tuổi: 6 tháng/lần
• Người trưởng thành: 1-2 năm/lần
• Thay kính ngay khi có dấu hiệu thay đổi thị lực
• Sử dụng kính chống tia UV khi ra ngoài trời

Khám mắt định kỳ để mang kính đúng độ cận.

Xem thêm: Hướng dẫn cách xác định độ cận hiệu quả

5. Áp dụng các bài tập cho mắt

Các bài tập mắt giúp tăng cường tuần hoàn máu và thư giãn cơ mắt, mặc dù không thể giảm độ cận nhưng có thể góp phần làm chậm tiến triển bệnh. Dưới đây là các bài tập cơ bản nên thực hiện hàng ngày:

• Xoay nhãn cầu theo hình số 8
• Chuyển tiêu cự từ gần đến xa
• Massage nhẹ nhàng quanh hốc mắt
• Nhắm mắt thật chặt rồi mở to

Massage cho mắt thư giãn để làm chậm tiến triển bệnh.

6. Dùng thuốc nhỏ mắt/nước mắt nhân tạo

Thuốc nhỏ mắt và nước mắt nhân tạo có tác dụng duy trì độ ẩm cho mắt. Điều này rất quan trọng đối với những người làm việc với màn hình máy tính trong thời gian dài. Nếu mắt bị khô, bạn sẽ có thể cảm thấy mắt của mình mệt mỏi và căng thẳng hơn.

Sử dụng thuốc nhỏ mắt để duy trì độ ẩm cho mắt.

7. Khám mắt định kỳ

Khám mắt định kỳ chuyên sâu đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm và kiểm soát hiệu quả cận thị. Việc thăm khám với bác sĩ chuyên khoa không chỉ giúp đánh giá chính xác tình trạng mắt mà còn xây dựng lộ trình điều trị phù hợp từng cá nhân. Những lợi ích quan trọng của việc khám mắt đúng hạn bao gồm:

• Hiểu rõ tình trạng mắt và các tật khúc xạ của mắt
• Phát hiện sớm các biến chứng của cận thị
• Điều chỉnh kính kịp thời
• Tư vấn phương pháp kiểm soát độ cận phù hợp
• Theo dõi hiệu quả của các biện pháp điều trị

Theo dõi tình trạng mắt bằng cách tái khám định kỳ.

8. Tăng thời gian hoạt động ngoài trời

Nghiên cứu từ nhiều quốc gia cho thấy việc tăng thời gian hoạt động ngoài trời có thể làm giảm đáng kể nguy cơ phát triển cận thị ở trẻ em. Ánh sáng tự nhiên giúp kích thích giải phóng dopamine trong võng mạc, có tác dụng bảo vệ mắt. Các khuyến nghị của chuyên gia về hoạt động ngoài trời bao gồm:

• Tối thiểu 2 giờ/ngày hoạt động ngoài trời
• Tránh ánh nắng gắt từ 11h-14h
• Đeo kính chống UV để bảo vệ mắt
• Kết hợp với các hoạt động thể thao phù hợp

Vận động thể thao để hạn chế phát triển độ cận.

9. Sử dụng kính áp tròng ortho-k đúng cách

Kính áp tròng Ortho-K (Orthokeratology) là công nghệ tiên tiến giúp tạm thời định hình lại bề mặt giác mạc trong khi ngủ. Phương pháp này không chỉ cải thiện thị lực ban ngày mà còn có thể làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ em. Quy trình sử dụng an toàn cần tuân thủ các bước sau:

• Khám mắt và đo địa hình giác mạc chính xác
• Đeo lens theo đúng thời gian quy định (6-8 tiếng/đêm)
• Vệ sinh lens và bảo quản đúng cách
• Theo dõi định kỳ với bác sĩ chuyên khoa

Sử dụng kính áp tròng Ortho-K đúng cách.

10. Sử dụng thuốc nhỏ mắt atropine liều thấp

Thuốc nhỏ mắt Atropine liều thấp (0.01%-0.05%) đã được chứng minh có hiệu quả trong việc làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ em. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế sự điều tiết quá mức của cơ mi. Phác đồ điều trị chuẩn được áp dụng như sau:

• Trẻ 6-12 tuổi: Atropine 0.01% một lần/ngày trước khi ngủ
• Thời gian điều trị: 2-3 năm tùy theo tình trạng
• Theo dõi tác dụng phụ như giãn đồng tử, nhạy ánh sáng
• Dừng thuốc ngay khi có dấu hiệu bất thường

Sử dụng thuốc nhỏ mắt Atropine theo hướng dẫn của bác sĩ.

Cách giảm độ cận bằng phương pháp mổ cận thị

Phẫu thuật khúc xạ là phương pháp duy nhất có thể loại bỏ hoàn toàn độ cận thị ở người trưởng thành. Công nghệ hiện đại đã mang lại tỷ lệ thành công cao và độ an toàn vượt trội.

Mắt Sài Gòn hiện cung cấp đa dạng công nghệ phẫu thuật khúc xạ tiên tiến nhất thế giới, được lựa chọn phù hợp với từng tình trạng cụ thể của bệnh nhân:

• Phẫu thuật EYESignature™: Điều trị Cận 10D, Loạn 6D, Viễn 6D. Công nghệ xóa cận cá nhân hóa, chụp bản đồ giác mạc 3D, sử dụng AI phân tích, lên phác đồ điều trị riêng biệt và dùng máy SCHWIND AMARIS nhanh nhất thế giới (1.050Hz) giúp hạn chế tình trạng quang sai bậc cao, mang lại thị lực sắc nét. Công nghệ này thích hợp cho giác mạc mỏng và người có yêu cầu chất lượng thị lực cao như phi công, kỹ sư.
• Phẫu thuật SMILE Pro AI 4.0: Điều trị Cận 10D, Loạn 5D. Không chỉ kế thừa toàn bộ ưu điểm của SMILE Pro, phương pháp này còn sử dụng AI phân tích dữ liệu lâm sàng độc quyền, tạo ra công thức laser dựa trên kinh nghiệm của hơn 700.000 lượt xóa cận thành công tại Mắt Sài Gòn, hỗ trợ bác sĩ lên phác đồ xóa cận cho bạn chuẩn xác. Phương pháp này có khả năng tính toán laser chính xác đến 0.001 Diop, gấp 10 lần so với SMILE Pro.
• Phẫu thuật SMILE Pro: Điều trị Cận 10D, Loạn 5D. Phương pháp này kế thừa ưu điểm của công nghệ SMILE, đồng thời có thời gian tạo lõi mô nhanh hơn gấp 3 lần với máy VISUMAX 800, chỉ còn 8-10s. Bổ sung thêm hai tính năng tiên tiến CentraLign – Tự động khớp dữ liệu khám với hình ảnh thực của mắt, giúp bác sĩ định tâm mắt nhanh và chính xác hơn và OcuLign – Tự động bù trừ trục loạn thị giữa vị trí ngồi (khám) và nằm ngửa (phẫu thuật), giúp điều trị loạn thị chính xác hơn, giúp kết quả điều trị chính xác hơn.
• Phẫu thuật SMILE (ReLEx SMILE): Công nghệ rút lõi mô bảo toàn cấu trúc giác mạc, vết mổ 2mm, thời gian laser 23 giây/mắt. Phù hợp cho người yêu thích vận động mạnh như bơi lội, thể thao với độ cận tối đa 10 Diop và loạn 5 Diop.
• Phẫu thuật FEMTO Pro: Điều trị Cận 10D, Loạn 6D, Viễn 6D. Bên cạnh kế thừa toàn bộ ưu điểm của phương pháp FEMTOLASIK, bước tạo vạt của công nghệ FEMTO Pro được thực hiện trên máy VISUMAX 800. Tia laser xung nhanh gấp 4 lần, rút ngắn thời gian tạo vạt xuống 5 giây (thay vì 18-20 giây).
• Phẫu thuật FEMTOLASIK: Điều trị Cận 10D, Loạn 6D, Viễn 6D. Sử dụng laser Femtosecond tạo vạt chính xác hơn so với dao vi phẫu và được thực hiện trên máy VISUMAX 500, giúp giảm áp lực nội nhãn, mang đến trải nghiệm phẫu thuật nhẹ nhàng, hồi phục nhanh chóng trong 48 giờ. FEMTOLASIK phù hợp với độ khúc xạ cao và giác mạc trung bình đến mỏng.
• Phẫu thuật PHAKIC: Điều trị cận 30 độ, loạn thị 10 độ, viễn thị 15 độ. Công nghệ này sử dụng thấu kính nội nhãn đặt vào mắt siêu nhỏ, mềm, dẻo, làm bằng vật liệu Collamer, bản chất là collagen tinh khiết, với độ tương thích sinh học 100% với cơ thể người. Do hoàn toàn không tác động đến giác mạc, phương pháp này bảo toàn cấu trúc tự nhiên, không gây khô mắt, phẫu thuật nhanh, hồi phục 48 giờ. Phù hợp trường hợp độ khúc xạ cao, cận bẩm sinh, giác mạc mỏng không thể laser, tái cận sau phẫu thuật không đủ mô giác mạc.
• Phẫu thuật SMARTSURFACE: Điều trị cận 10 độ, loạn thị 6 độ, viễn thị 6 độ. Đây là phương pháp PTKX không chạm. Toàn bộ quá trình từ loại bỏ biểu mô đến điều chỉnh khúc xạ đều được thực hiện bằng laser, không cần dao vi phẫu hay bất kỳ dụng cụ nào chạm vào mắt. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng cơ học. Phương pháp này phù hợp với tình trạng giác mạc mỏng và các trường hợp có yếu tố nguy cơ không thích hợp phương pháp laser khác.
• Phẫu thuật PresbyMax: Điều trị cận 10 độ, loạn thị 6 độ, viễn thị 6 độ, lão thị 2 độ. Đây là công nghệ chuyên biệt để phục hồi thị lực cho người trên 40 tuổi có tật lão thị, hoặc lão thị kết hợp với cận/viễn-loạn thị. Phác đồ laser của PresbyMax hoạt động bằng cách tạo hình giác mạc thành các vùng đa tiêu cự. Vùng trung tâm được điều trị để nhìn gần, vùng giữa để nhìn khoảng cách trung gian, còn vùng ngoài được điều trị để nhìn xa. Cơ chế này cho phép mắt thích nghi với nhiều khoảng cách. Phù hợp người 40+ có lão thị, cuộc sống năng động.

Hệ thống Bệnh viện Mắt Sài Gòn cung cấp đầy đủ các công nghệ phẫu thuật khúc xạ tiên tiến nhất, với hơn 700.000 lượt phẫu thuật khúc xạ thành công. Mỗi phương pháp được lựa chọn dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân để đảm bảo kết quả tối ưu và an toàn cao nhất.

Mắt Sài Gòn cung cấp đa dạng phương pháp phẫu thuật phù hợp với từng bệnh nhân.

Lưu ý bạn cần biết về độ cận của mắt

Cận thị ở trẻ em thường tiến triển nhanh hơn so với người lớn do mắt vẫn đang phát triển. Có 4 dấu hiệu cảnh báo bao gồm: thường xuyên nheo mắt, đau đầu sau khi học, giảm khả năng tập trung và ngồi gần khi xem TV. Dưới đây là 4 hiểu lầm phổ biến cần tránh:

• Đeo kính sẽ làm mắt “lệ thuộc” và tăng độ cận
• Bài tập mắt có thể giúp giảm hoàn toàn độ cận
• Ăn cà rốt nhiều sẽ cải thiện thị lực đáng kể
• Cận thị sẽ tự khỏi khi lớn lên

Hiểu đúng về cận thị giúp bạn áp dụng các biện pháp phù hợp và tránh những phương pháp không hiệu quả. Đặc biệt quan trọng là phân biệt rõ giữa các phương pháp làm chậm tiến triển và các “liệu pháp thần kỳ” không có cơ sở khoa học.

Những lưu ý hữu ích cần biết về cận thị.

Đọc thêm: Lẹo mắt và cách điều trị

Câu hỏi thường gặp về cách giảm độ cận thị

Bài tập mắt có giúp giảm độ cận không?

Bài tập mắt không thể giảm độ cận đã được hình thành, nhưng có thể giúp làm chậm tiến triển cận thị và giảm mệt mỏi mắt. Các bài tập như luân phiên nhìn từ vật ở gần sang vật ở xa, xoay mắt theo chiều kim đồng hồ giúp tăng cường tuần hoàn máu và thư giãn cơ mắt. Để đạt hiệu quả tốt nhất, cần kết hợp với các biện pháp khác như nghỉ ngơi đủ và đeo kính đúng độ.

Dùng điện thoại/máy tính nhiều có làm tăng độ cận không?

Có, sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian dài và khoảng cách gần có thể làm tăng nguy cơ phát triển cận thị. Ánh sáng xanh từ màn hình và việc điều tiết liên tục khiến mắt mệt mỏi. Áp dụng quy tắc 20-20-20, điều chỉnh độ sáng màn hình và sử dụng kính chống ánh sáng xanh sẽ giúp giảm thiểu tác hại.

Làm sao để biết độ cận có đang tăng hay không?

Các dấu hiệu cho thấy độ cận đang tăng bao gồm: Thường xuyên nheo mắt khi nhìn xa, đau đầu sau khi làm việc, khó đọc bảng từ xa, cần ngồi gần TV hơn trước. Nếu có những triệu chứng này, bạn nên khám mắt ngay để được bác sĩ đánh giá chính xác và điều chỉnh kính kịp thời.

Xem thêm: Lưu ý khi sử dụng thuốc bổ mắt

Làm thế nào để làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ em?

Để làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ em, cần tăng thời gian hoạt động ngoài trời (tối thiểu 2 giờ/ngày), hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử, đảm bảo ánh sáng đầy đủ khi học tập. Có thể áp dụng kính áp tròng Ortho-K hoặc thuốc nhỏ mắt Atropine liều thấp theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Mặc dù không có phương pháp tự nhiên nào có thể giảm hoàn toàn độ cận thị đã hình thành nhưng việc áp dụng các biện pháp hỗ trợ giúp làm chậm đáng kể sự tiến triển của bệnh. Từ việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt, bổ sung dinh dưỡng đến các can thiệp y khoa chuyên biệt, mỗi phương pháp đều có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thị lực.

Hệ thống Bệnh viện Mắt Sài Gòn với hơn 21 năm kinh nghiệm và đội ngũ chuyên gia nhãn khoa hàng đầu, sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình chăm sóc và bảo vệ đôi mắt. Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất cho tình trạng mắt của bạn.

Xem thêm: Chất dinh dưỡng cho mắt và lưu ý

Tài liệu tham khảo:

1. Eppenberger, L. S., Grzybowski, A., Schmetterer, L., & Ang, M. (2024). Myopia control: are we ready for an evidence based approach?. Ophthalmology and Therapy, 13(6), 1453-1477.

2. Fricke, T., Tilia, D., Tran, M. A., & Hurairah, H. (2019). Optical interventions to slow the progression of myopia. Community Eye Health, 32(105), 19.

3. Gupta, S. K., & Aparna, S. (2020). Effect of yoga ocular exercises on eye fatigue. International Journal of Yoga, 13(1), 76-79.

4. Illinois Department of Central Management Services. Nutrition and eye health. https://cms.illinois.gov/benefits/stateemployee/bewell/foodforthought/august24-nutrition-and-eye-health.html

5. Kaiti, R., Shyangbo, R., & Sharma, I. P. (2022). Role of Atropine in the control of Myopia Progression-A Review. Beyoglu eye journal, 7(3), 157.

6. Lake County Health Department. (2024). Myopia (Nearsightedness): Overview, Causes, Symptoms, and Treatment. Lake County, Indiana Government. https://lakecountyin.gov/departments/health/nursing-clinic/diseases-and-conditions/visionhearing/myopia-nearsightedness

7. Lin, Z., Xiao, F., & Cheng, W. (2024). Eye exercises for myopia prevention and control: a comprehensive systematic review and meta-analysis of controlled trials. Eye, 38(3), 473-480.

8. Moriche-Carretero, M., Revilla-Amores, R., Gutiérrez-Blanco, A., Moreno-Morillo, F. J., Martinez-Perez, C., Sánchez-Tena, M. Á., & Alvarez-Peregrina, C. (2024). Five-year results of atropine 0.01% efficacy in the myopia control in a European population. British Journal of Ophthalmology, 108(5), 715-719.

9. National Eye Institute. Nearsightedness (Myopia). (2024). U.S. Department of Health & Human Services.

https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/eye-conditions-and-diseases/nearsightedness-myopia

10. Tang, J., Pei, Y., Wang, J., Yan, N., Luo, Y., Zhou, W., … & Wang, W. (2023). The association between Chinese eye exercises and myopia in children and adolescents: a systematic review and meta-analysis. Frontiers in Public Health, 11, 950700.

11. Walline, J. J. (2016). Myopia control: a review. Eye & contact lens, 42(1), 3-8.