Chảy nước mắt sống: Triệu chứng và cách khắc phục

Chảy nước mắt sống là hiện tượng nước mắt chảy ra liên tục, không kiểm soát dù không có tác động cảm xúc rõ ràng. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này thường là do tắc lệ đạo, viêm nhiễm mắt, dị ứng, khô mắt hoặc các tổn thương tại vùng mắt. Ngoài ra, một số bệnh lý toàn thân hoặc tác dụng phụ của thuốc cũng có thể khiến nước mắt chảy nhiều hơn bình thường. Các biện pháp như vệ sinh mắt đúng cách, tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, sử dụng thuốc theo chỉ định và thăm khám chuyên khoa khi cần thiết sẽ giúp kiểm soát tình trạng này.

Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết các triệu chứng đặc trưng, hiểu rõ nguyên nhân, đồng thời cung cấp các phương pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp, góp phần bảo vệ sức khỏe đôi mắt và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chảy nước mắt sống là hiện tượng nước mắt chảy ra liên tục, không thể kiểm soát.

Chảy nước mắt sống là gì?

Chảy nước mắt sống hay chảy nhiều nước mắt là tình trạng nước mắt tiết ra quá mức và liên tục. Bình thường, nước mắt được thoát xuống mũi, miệng không chảy ra ngoài. Khi nước mắt không thoát được sẽ trào ra ngoài từ góc trong của mắt, gây ra triệu chứng chảy nước mắt, mà dân gian thường gọi là chảy nước mắt sống.

Nếu tình trạng này kéo dài, nước mắt bị ứ đọng tại túi lệ có thể gây ra nhiễm khuẩn lệ đạo. Túi lệ bị viêm, có nhầy mủ, nếu ấn vào vùng góc trong mắt thấy mủ đùn ra. Bệnh nhân có thể thấy đau nhức. Trẻ nhỏ mắc bệnh có thể có sốt, quấy khóc, hay dụi tay lên mắt. Tùy thuộc vào nguyên nhân, mà triệu chứng chảy nước mắt sống có thể tự hết. Nếu nguyên nhân là do khô mắt, thì tình trạng này có thể được điều trị dễ dàng tại nhà.

Tình trạng nước mắt tiết ra quá mức và liên tục là dấu hiệu của các bệnh về mắt.

Những nguyên nhân chính gây triệu chứng chảy nước mắt sống

Ở mỗi độ tuổi khác nhau, tình trạng chảy nước mắt sống cũng xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Tắc lệ đạo

Chảy nước mắt sống chủ yếu do tắc lệ đạo. Lệ đạo là ống thoát nước mắt dẫn từ góc trong của mi mắt dưới đến khe mũi dưới, gồm lỗ lệ, lệ quản, túi lệ, ống lệ mũi (ống lệ tỵ). Nước mắt sau khi làm “nhiệm vụ” bôi trơn và làm sạch bề mặt nhãn cầu sẽ được dồn về góc trong mắt rồi được dẫn vào lệ đạo, xuống mũi. Do đó bạn sẽ thấy ở những người khóc nhiều, nước mắt qua lệ đạo tăng lên, làm chảy cả ra mũi. Tắc lệ đạo có thể gặp ở bất kỳ vị trí nào, nhưng hay tắc nhất là ống lệ mũi. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi: từ trẻ sơ sinh đến người cao tuổi.

Tắc lệ đạo mắc phải thường do các chấn thương vùng mắt, xoang; viêm nhiễm mãn tính ở mắt như bệnh mắt hột, viêm kết mạc… có thể làm chít hẹp lệ đạo và gây tắc không hoàn toàn. Thực tế, hầu hết các trường hợp tắc lệ đạo mắc phải đều không rõ nguyên nhân, phụ nữ mắc bệnh nhiều hơn nam giới.

Chảy nước mắt sống làm cho bệnh nhân có cảm giác r  Tắc lệ đạo có thể gây đau nhức, nhiễm khuẩn, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn tới những biến chứng tại mắt. Bệnh có thể do bẩm sinh hoặc mắc phải.

Tắc lệ đạo là nguyên nhân gây ra chảy nước mắt sống ở nhiều lứa tuổi khác nhau.

Nhiễm trùng mắt

Một trong số những phản ứng của cơ thể khi mắt bị nhiễm trùng đó là chảy nước mắt. Đây là phản ứng của cơ thể để cố giữ mắt ẩm và rửa sạch các vi khuẩn và dịch nhầy.

Viêm kết mạc và viêm bờ mi là hai loại nhiễm trùng thường gặp và thường gây chảy nước mắt. Nguyên nhân có thể là do nhiễm vi khuẩn, nhiễm nấm và phổ biến hơn là nhiễm virus. Viêm kết mạc có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên mắt. Triệu chứng bệnh bao gồm đau mắt, nhìn mờ, đỏ mắt, cảm giác có sạn trong mắt, chảy nước mắt, hình thành rỉ mắt vào ban đêm cùng với việc tăng tiết nước mắt.

Viêm kết mạc và viêm bờ mi là hai loại nhiễm trùng thường gặp và thường gây chảy nước mắt.

Dị ứng

Phản ứng với các tác nhân gây dị ứng có thể khiến mắt bị đỏ và kích thích, dẫn đến chảy nước mắt, nóng rát và ngứa mắt. Nguyên nhân phổ biến nhất gây dị ứng khi ở ngoài trời là cỏ, cây, phấn hoa và cỏ dại. Các tác nhân gây dị ứng phổ biến nhất khi ở trong nhà là lông súc vật, mạt bụi nhà và nấm mốc. Khi bị chảy nước mắt do dị ứng bạn có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng histamin.

Dị ứng có thể khiến mắt bị đỏ và kích thích, dẫn đến chảy nước mắt, nóng rát và ngứa mắt.

Khô mắt

Khi bị khô mắt sẽ bị kích thích và cảm thấy không thoải mái. Tình trạng này sẽ kích hoạt các tuyến lệ sản xuất ra quá nhiều nước mắt làm “quá tải” các ống dẫn nước mắt tự nhiên. Việc sản xuất nước mắt sẽ giảm dần theo tuổi, do vậy, hội chứng khô mắt thường gặp ở người cao tuổi. Một biện pháp có thể làm giảm các trường hợp bị khô mắt nhẹ là sử dụng nước mắt nhân tạo.

Hội chứng khô mắt gây ra chảy nước mắt sống thường gặp ở người cao tuổi.

Kính áp tròng đã cũ, bẩn

Ký sinh trùng Acanthamoeba là kẻ thù tiềm ẩn đối với mọi người sử dụng kính áp tròng. Theo các chuyên gia, loại ký sinh trùng đơn bào bé nhỏ này thường được tìm thấy trong nước máy, bụi, nước biển và các bể bơi. Chúng có thể tồn tại bằng cách ăn những vi khuẩn tồn tại trong những mắt kính áp tròng bẩn.

Khi các kính áp tròng nhiễm ký sinh trùng được gắn vào mắt người, Acanthamoeba bắt đầu ăn mòn giác mạc, lớp ngoài cùng của nhãn cầu và sinh sôi, nảy nở. Hậu quả từ cuộc tấn công của loại vi khuẩn này sẽ là các triệu chứng mắt ngứa rát, chảy nước mắt sống, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng, sưng phồng mí và đau mắt.

Ký sinh trùng Acanthamoeba là kẻ thù tiềm ẩn đối với mọi người sử dụng kính áp tròng.

Một số nguyên nhân khác

Bên cạnh những nguyên nhân phổ biến trên còn có một số yếu tố đặc biệt khác cũng có thể gây ra tình trạng chảy nước mắt sống mà bạn cần lưu ý:

• Liệt dây thần kinh: Lệ đạo được chi phối bởi nhánh thần kinh VII, khi bệnh nhân bị liệt dây VII sẽ gây ra chảy nước mắt và hở mi. Trong trường hợp này điều trị hở mi là quan trọng nhất để tránh loét giác mạc: Dùng kéo dài thuốc tra mắt dạng gel (Liposic, Corneregel…) hoặc khâu cò mi trong trường hợp hở mi nặng có nguy cơ loét giác mạc.
• Mi mắt bất thường: Da mi thừa nhiều, sẹo mi, mỡ quanh hốc mắt làm cho điểm lệ không nằm trong hồ lệ (chỗ đọng nước đọng trong mắt) nên không hút được nước mắt: Phẫu thuật mi, lấy mỡ thừa có thể sẽ là phương án cần thiết đối với những bệnh nhân có tình trạng này.
• Giảm trương lực của túi lệ: Đây là nguyên nhân do tuổi già gây ra. Bình thường túi lệ có khả năng co bóp tạo lực hút nước mắt. Về già trương lực này giảm đi vì vậy nước mắt không được dẫn lưu tốt: Ở trường hợp này, bệnh nhân đau vùng túi lệ sẽ cải thiện phần nào đó, day nắn làm tăng áp lực trong lòng túi lệ và đẩy về phía ống lệ mũi làm thông thoáng chỗ tắc.

Lệ đạo được chi phối bởi nhánh thần kinh VII và gây ra chảy nước mắt và hở mi.

Cách phòng ngừa, khắc phục tình trạng chảy nước mắt sống

Dù chảy nước mắt sống là bệnh thông thường nhưng vấn đề không phải là nhỏ, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Chảy nước mắt sống ngoài nguyên nhân chính là do viêm tắc lệ đạo thì còn xuất phát từ nhiều nguyên nhân bệnh về mắt khác.

Để bảo vệ đôi mắt và hạn chế nguy cơ mắc phải tình trạng chảy nước mắt sống, bạn nên thực hiện 6 biện pháp sau:

• Đeo kính khi lao động trong môi trường dễ bị dị vật bắn vào mắt như đi ngoài đường, nhất là khi có gió to cát bụi nhiều, khi làm việc như tuốt lúa, cưa gỗ, mài kim loại…
• Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông để phòng chấn thương vùng đầu và phòng chấn thương mắt.
• Khám mắt định kỳ để phát hiện và điều trị tích cực các bệnh viêm nhiễm mạn tính ở mắt.
• Tránh dụi mắt hoặc tiếp xúc tay bẩn lên mắt để hạn chế nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn, virus.
• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống, hạn chế tiếp xúc với hóa chất, khói bụi, nguồn nước ô nhiễm.
• Chủ động đi khám chuyên khoa mắt khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như chảy nước mắt kéo dài, đau nhức, đỏ mắt, sưng mí, ghèn nhiều, hoặc thị lực giảm.

Đeo kính khi lao động giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc phải tình trạng chảy nước mắt sống.

Nếu đã xuất hiện triệu chứng chảy nước mắt sống, việc xử trí đúng cách sẽ giúp cải thiện nhanh tình trạng và phòng ngừa biến chứng:

• Massage lệ đạo đúng kỹ thuật (đặc biệt áp dụng cho trẻ nhỏ hoặc người bị tắc lệ đạo bẩm sinh): Đặt ngón tay trỏ lên phía trên lệ quản chung để ngăn chặn dịch thoát ra từ túi lệ (Lưu ý không chạm tay vào nhãn cầu). Sau đó miết ngón tay dọc sống mũi qua vùng túi lệ về phía cánh mũi. Day nắn như vậy 2-3 lần. Nên áp dụng 3 – 4 đợt day nắn mỗi ngày.
• Không tự ý dùng thuốc nhỏ mắt, nước mắt nhân tạo hoặc các biện pháp dân gian khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Đi khám chuyên khoa mắt ngay khi có dấu hiệu viêm tắc lệ đạo, khô mắt, đau nhức, sưng đỏ, hoặc các triệu chứng kéo dài không thuyên giảm.
• Vệ sinh mắt bằng nước muối sinh lý để loại bỏ ghèn, bụi bẩn và hạn chế vi khuẩn phát triển.

Vì vậy để an toàn tuyệt đối thì khi phát hiện triệu chứng viêm tắc lệ đạo, khô mắt chảy nước mắt,… bệnh nhân cần đi khám ngay ở các bệnh viện chuyên khoa mắt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Đi khám bác sĩ nhãn khoa khi có dấu hiệu chảy nước mắt sống kéo dài không thuyên giảm.

Các câu hỏi thường gặp liên quan đến chảy nước mắt sống

Chảy nước mắt sống có phải do lẹo mắt không?

Có, lẹo mắt (stye) gây ra tình trạng nhiễm trùng tuyến bờ mi kèm theo các triệu chứng chảy nước mắt sống, đau, sưng đỏ, nhạy cảm với ánh sáng, cảm giác cộm xốn hoặc tăng tiết dịch.

Chế độ ăn uống có thể giảm triệu chứng chảy nước mắt sống không?

Chế độ ăn giàu omega-3, vitamin A, C, E và các chất chống oxy hóa từ rau xanh, cá béo, các loại hạt có thể hỗ trợ giảm tình trạng khô mắt, ổn định màng phim nước mắt và giảm triệu chứng chảy nước mắt sống. Việc duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh giúp tối ưu hóa sức khỏe mắt.

Chảy nước mắt sống 1 bên mắt nguy hiểm không?

Nguyên nhân phổ biến chảy nước mắt một bên bao gồm lỗ nước mắt bị hẹp, lộn ra ngoài hoặc bịt tắc, ống dẫn nước mắt-mũi tắc nghẽn thường gặp ở phía mắt phải, ống dẫn nước mắt hẹp do nhiễm trùng hoặc sẹo, và yếu bơm nước mắt do liệt mặt hoặc chùng mi. Dấu hiệu cảnh báo cần khám ngay gồm đau mắt kèm theo, sưng vùng túi nước mắt, tiết dịch mủ hoặc máu, thay đổi thị lực đột ngột, và triệu chứng không đối xứng hai bên mắt.

Chảy nước mắt sống là vấn đề phức tạp với nhiều nguyên nhân khác nhau, từ khô mắt, tắc nghẽn đường thoát nước mắt đến các bệnh lý toàn thân. Việc phân biệt chảy nước mắt sống với khóc do cảm xúc, hiểu rõ các triệu chứng cảnh báo và tác động đến chất lượng cuộc sống sẽ giúp quý khách hàng có cách xử trí phù hợp.

Hệ thống Bệnh viện Mắt Sài Gòn với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ tư vấn và giải đáp thắc mắc về bệnh chảy nước mắt sống, giúp quý khách hàng hiểu rõ tình trạng và có hướng xử lý phù hợp.

Tài liệu tham khảo:

1. MedlinePlus. (2023). Watery eyes. U.S. National Library of Medicine. https://medlineplus.gov/ency/article/003036.htm
2. MedlinePlus. (2024). Blocked tear duct. U.S. National Library of Medicine. Retrieved July 15, 2025, from https://medlineplus.gov/ency/article/001016.htm
3. MedlinePlus. (n.d.). Eyelid bump. U.S. National Library of Medicine. https://medlineplus.gov/ency/article/001009.htm 
4. Patel, J., Levin, A., & Patel, B. C. (2023). Epiphora. In StatPearls. StatPearls Publishing. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557449/
5. Shen, G. L., Ng, J. D., & Ma, X. P. (2016). Etiology, diagnosis, management and outcomes of epiphora referrals to an oculoplastic practice. International Journal of Ophthalmology, 9(12), 1751.
6. Shah, S., & Jani, H. (2015). Prevalence and associated factors of dry eye: Our experience in patients above 40 years of age at a Tertiary Care Center. Oman journal of ophthalmology, 8(3), 151-156.
7. State of Illinois. (2024). Nutrition and eye health. Illinois Department of Central Management Services. https://cms.illinois.gov/benefits/stateemployee/bewell/foodforthought/august24-nutrition-and-eye-health.html
8. Soiberman, U., Kakizaki, H., Selva, D., & Leibovitch, I. (2012). Punctal stenosis: definition, diagnosis, and treatment. Clinical Ophthalmology, 1011-1018.

Bệnh viện Mắt Sài Gòn

Ths.Bs Đỗ Minh Lâm